جراحی دست و چگونگی انجام آن

جراحی دست، یکی از گرایش های رشته پزشکی است که به طور تخصصی به جراحی و رفع مشکلات دست می پردازد. به دلیل استفاده زیاد و یا مداوم جهت انجام کارهای روزانه و یا کار های خاص مانند تایپ کردن و امثال آن، دست ها بیشتر در معرض آسیب قرار می گیرند. مشکلاتی که در این اندام بروز می کند، اگر خفیف باشد ممکن است با انجام حرکات فیزیوتراپی، استفاده از مچ بند و آتل، و یا تزریق داروها و پماد های موضعی تا حد زیاد کنترل گردد. اما در بعضی مواقع مانند کانال کارپ، شرایط دست طوری است که برای رفع آن نیاز به جراحی است. این عمل معمولا نیاز به بیهوشی عمومی ندارد، مگر در مواردی که زمان عمل طولانی شود و یا فردی تحت عمل کودک باشد. در حالت کلی از بی حسی های موضعی و منطقه ای برای انجام این جراحی استفاده می شود. بی حسی معمولا از ناحیه کتف و بازو شروع شده و تا دست و انگشتان امتداد دارد. ابزار های مورد استفاده در جراحی نیز بسیار ظریف و نازک بوده تا بتوان با آن مشکلات مربوط به رگ ها و عروق دست را رفع کرد. میزان موفقیت آمیز بودن این جراحی، با توجه به نوع عارضه متفاوت است. اما به طور کلی درمان بیماری ها ی دست با جراحی در اکثر موارد نتیجه بخش بوده و به رفع علائم بیماری و دردهای شدید کمک می کند. بسته به نوع آسیبی که در دست ایجاد شده، نحوه انجام آن نیز متفاوت است که در انواع جراحی های دست به آن پرداخته شده است.

چه افرادی باید تحت جراحی دست قرار گیرند؟ 

بیشتر افرادی که به جراحی های دست نیاز دارند، معمولا افرادی هستند که کارهای خاصی را به صورت مداوم و روزانه انجام می دهند. ماننند تایپ کردن، بلند کردن اجسام و وسیله های سنگین، شستن ظروف و لباس به صورت روزانه، خیاطی و … . هر یک از این فعالیت ها اگر بیش از حد ممکن انجام شود ممکن است باعث آسیب به دستها گردد. با این حال همه افرادی که در ناحیه دست دارای مشکلاتی مربوط به مفاصل و اسکلت هستند، نیازی به جراحی ندارند. آنچه تعیین کننده انجام جراحی است در واقع علائم آسیب ها و درد ناشی آنها و همچنین تاثیر سایر روش های درمانی در کاهش علائم فرد است. هنگامی که درد و ضعف عملکرد در ماهیچه و اسکلت دست ها شدید باشد و روش هایی مانند استفاده از آتل و … نتواند موجب کاهش و کنترل علائم گردد، در این مواقع پزشک ممکن است جراحی را توصیه کند.

البته قبل از انجام عمل جراحی نوع عارضه دست نیز باید مشخص گردد. در ادامه به انواع جراحی های مربوط به دست می پردازیم.

انواع جراحی های دست

جراحی های دست در شرایطی صورت می گیرد که فرد مبتلا به یکی از انواع بیماری های زیر باشد : آرتروز پایه، سندروم تونل کارپ، انگشت ماشه ای و انقباض دوپویترن.

 جراحی تونل کارپ : قبل از بررسی این عارضه، لازم است که با آناتومی کف دست و مچ کمی آشنا شویم. استخوان های مچ با نام کلی استخوان های کارپال های شناخته می شوند که توسط ربات هایی به هم متصل اند. قرار گیری این استخوان کنار هم، منجر به تشکیل تونل کارپ می گردد. در این تونل عصب ها و تاندون هایی وجود دارند که عملکرد دست و انگشتان را کنترل می کنند. حال اگر این تونل بر اثر عوامل مختلف تنگ گردد، عصب موجود در آن نیز دچار آسیب گشته و موجب عملکرد ضعیف دست ها و انگشتان می گردد. از علائم آن می توان به سوزن سوزن شدن انگشتان و بی حس شدن آنها اشاره کرد. در این حالت جراحی راه درمان این عارضه محسوب می شود. پزشک با باز کردن ست و گشاد کردن کانال کارپ، فشار وارد شده بر اعصاب را از بین می برد و بدین ترتیب عملکرد اعصاب و دست بازیابی می گردد. این جراحی نیز توسط بی حسی موضعی صورت می گیرد و نیاز به بستری شدن دربیمارستان ندارد.

 آرتروز مچ دست : افرادی که دارای آرتریت روماتوئید هستند، ممکن است این حالت در مچ دست آنها نیز بروز کند. اگر شدت بیماری زیاد باشد و درد مفاصل شدید گردد و استفاده از داروهای ضد التهاب و همچنین آتل کارساز نباشد، جراحی دست آخرین راه درمان برای این عارضه است. در این نوع عمل نیز ممکن است دو حالت رخ دهد : یکی همجوشی استخوان های مچ و دیگری تعویض مفصل مچ دست. در همجوشی مچ دست،استخوان مچ به استخوان های دست متصل شده و این باعث محدود شدن حرکات دست میگردد و فرد قادر نیست دست خود را به سمت بالا و پایین حرکت دهد. با این حال انجام این عمل موجب کاهش درد مفصل در دست و مچ و افزایش قدرت انگشتان و دست ها می گردد.

انگشت ماشه ای : این عارضه در مواقعی ایجاد می شود که انگشت فرد بر اثر ضربه و یا به طور عادی خم گردد و در همین حالت ثابت بماند. علت این امر، گیر کردن تاندون در تونلی است که به انگشت وارد می شود. استفاده از داروهای تزریقی موضعی می تواند در بسیاری از موارد کمک کننده باشد. اما اگر با  این روش درمان انجام نگردید، جراحی می تواند موجب باز کردن تونل و آزادسازی تاندون گردد. این عمل نیز به صورت سرپایی و با  بی حسی موضعی انجام می گیرد.

مراقبت های لازم بعد از عمل جراحی دست

استفاده از آتل و یا دستبند و مچ بند بعد از انجام جراحی دست، در بیشتر موارد توصیه می گردد. استفاده از لباس های راحت و گشاد که نیاز به تغییر پوزیشن دست نداشته باشد نیز می تواند به کاهش فشار های وارده به دست و مچ کمک کند. انجام کارهای روزانه با دستی که تحت جراحی بوده نباید صورت گیرد. گرچه می توان از انگشتان تا حدودی برای انجام امور ساده استفاده کرد. بلند کردن اجسام، چرخاندن مچ دست، سرما، مشت کردن دست و… همگی می تواند موجب درد و خونریزی گردد. آتل نزدیک به دو هفته باید روی دست  قرار گیرد و سپس با مشورت پزشک می توان آن را جدا کرد. همچنین عدم حضور در مکان های شلوغ و وسیله های نقلیه عمومی که امکان فشار و ضربه را به دست بیشتر می کند الزامی است.